5 NAJLEPSZYCH OLEJKÓW ETERYCZNYCH

Olejki eteryczne to, w ogromnym uproszczeniu , naturalne substancje pozyskane zazwyczaj na drodze destylacji z parą wodną z najbardziej wartościowych części roślin. Najczęściej pozyskuje się je z:

• Igieł (np. olejek eteryczny jodłowy/ sosnowy)
• Skórek (np. olejek eteryczny pomarańczowy/ bergamotowy),
• Drewna (np. olejek eteryczny cedrowy/ sandałowy)
• Z żywic (np. olejek eteryczny olibanum/ mirra)
• Kwiatów (np. olejek eteryczny neroli/ różany)
• Kory (np. olejek eteryczny z cynamonu/ )
• Liści (np. olejek eteryczny z eukaliptusa, mięty)
• Łodyg/ traw (np. olejek eteryczny z trawy cytrynowej)

Olejki eteryczne, w przeciwieństwie do olejków zapachowych (syntetycznych) są naturalnymi substancjami i posiadają właściwości aromaterapeutyczne. (O różnicach i sposobach rozróżniania olejków eterycznych i syntetycznych pisaliśmy w artykule "Olejki eteryczne i olejki zapachowe - czym się różnią?"). Oznacza to, że wprowadzane do organizmu podczas inhalacji, masażu, kąpieli, czy za pomocą kosmetyków, przedostają się do krwioobiegu i oddziałują na poprawę stanu fizycznego i psychicznego osoby poddanej zabiegowi.

Lecznicze właściwości olejków eterycznych znano już w starożytności, a aktualne badania  z wykorzystaniem najnowocześniejszych metod, tylko potwierdzają ich działanie. Słowem, aromaterapia jest w pełni udokumentowaną metodą medycyny naturalnej, za pomocą której mamy możliwość poprawny naszego zdrowia fizycznego i psychicznego.

PIERWSZE KROKI

Zanim zaczniecie przygodę z olejkami eterycznymi konieczne jest poznanie i przestrzeganie kilku podstawowych zasad „początkującego”  czy "domowego aromaterauepty".

Mimo, że aromaterapia jest znana od tysięcy lat i większości przypadków bezpieczna, jak każda dziedzina terapii wymaga wiedzy i praktyki. Mała buteleczka olejku eterycznego  w stanie czystym to substancja o bardzo silnym działaniu. Przy prawidłowym użyciu – bezcenna i bezpieczna. Po wypiciu może okazać się trucizną. Dlatego, tak ważne jest stosowanie się do zaleceń, a przede wszystkim do ograniczeń w stosowaniu olejków eterycznych i trzymania ich z dala od dzieci i zwierząt.  Przede wszystkim, należy:

• Przestrzegać rekomendowanych dawek stosowania, np. 10-15 kropli olejku do kominka eterycznego lub wanny podczas kąpieli, 15-30 kropli w 50 ml oleju roślinnego do masażu. Mniej znaczy więcej. Tutaj też można przesadzić.
• Kategorycznie nie wolno stosować nierozcieńczonych olejków eterycznych bezpośrednio na skórę, gdyż mogą prowadzić do zniszczenia błoń komórkowych w naskórku i skórze właściwej. Olejki do stosowania na skórę powinno łączyć się z tak zwanym „nośnikiem”, czyli naturalnym olejem roślinnym. Więcej o przygotowaniu bezpiecznych i skutecznych receptur na kremy, toniki czy oliwki z dodatkiem olejków eterycznych możesz znaleźć w książce pt.: „Aromaterapia dla każdego”, dr Iwony Konopackiej-Brud oraz jej męża dr Władysława S.Bruda – pionierów i największych specjalistów z zakresu aromaterapii w Polsce.
• Nie należy przyjmować olejków eterycznych doustnie, mimo, że zdarza się, iż w reklamach proponowane jest ich doustne stosowanie. Taka praktyka jest sprzeczna z klasycznym założeniem aromaterapii, w którym olejki eteryczne powinny trafić do organizmu (czyli do krwioobiegu) w takiej formie i składzie, w jakim zostały stworzone przez naturę. Olejki podane doustnie, trafiają do żołądka, w którym pod wpływem procesów trawienia ich skład chemiczny ulega zmianie do substancji, które wcześniej w olejku nie występowały. Aczkolwiek stosowanie olejków eterycznych w żywności, napojach czy produktach farmakologicznych jest powszechnie stosowane, jednak ich stężenie w tych produktach jest bezpieczne.
• Należy przestrzegać i stosować się do przeciwskazań w poszczególnych olejkach, szczególnie w przypadku alergii, ciąży, wieku dziecięcego czy wystawiania skóry na promieniowanie UV.

KTÓRE OLEJKI ETERYCZNE SĄ NAJLEPSZE I NAJBARDZIEJ SKUTECZNE?

W obrocie handlowym jest ponad 200 rodzajów olejków, a każdy z nich ma swoje unikalne właściwości terapeutyczne. Które zatem będą najlepsze? Jak wybrać te najbardziej wartościowe?

W każdym przypadku, to zależy od tego, co chcemy danym olejkiem osiągnąć. Jednego olejku użyjemy na pobudzenie, innego na wyciszenie. Na przykład, na sen i wyciszenie najlepszy będzie olejek eteryczny lawendowy lub różany, ale na pobudzenie już goździkowy.

My poniżej, absolutnie niesprawiedliwie i subiektywnie, wybraliśmy 5 według nas najciekawszych pod względem właściwości i najbardziej skutecznych olejków eterycznych. Jednak spośród ponad 200 rodzajów, tych 5 przykładów to zaledwie kropla w aromaterpeutycznym oceanie, który polecamy odkrywać samodzielnie :) 

5 NAJLEPSZYCH OLEJKÓW ETERYCZNYCH

1. OLEJEK ETERYCZNY CEDROWY – Pozyskiwany poprzez destylację z parą wodną drzewa cedrowego.
   Jest wiele rodzajów cedru, ale historycznie wszystkie odmiany prawdziwego cedru wywodzą się z cedru libańskiego – znanego już w czasach historycznych. Najcenniejszy olejek cedrowy pozyskiwany jest z drzew rosnących w górach Atlas w Maroko, stąd jego nazwa Cedrus Atlantica Oil. Ze względu na coraz mniejszą dostępność tego drewna, olejek jest coraz trudniejszy do kupienia i dość drogi. Jego charakterystyczny, drzewno-balsamiczny zapach uważany jest za wzorzec zapachu drzewnego.
   
   W zabiegach na skórę działa antyseptycznie oraz antybakteryjnie. Miejscowo i punktowo stosuje się go na wszelkiego rodzaju infekcje skórne takie jak wypryski, trądzik, grzybice czy łojotok. Ciepłe kompresy czy okłady łagodzą bóle stanów (artretyzm i reumatyzm), a nawanianie pomieszczeń czy inhalacja pozytywnie wpływa na stany lękowe, depresje, a także udrażnia górne drogi oddechowe.

Ciekawostka: W starożytnym Egipcie olejek eteryczny cedrowy (w recepturze z olejkiem eterycznym z mirry i olibanum) stosowano do balsamowania ciał zmarłych, ze względu na jego właściwości antyseptyczne czyli przeciw gniciu. Z jego drewna budowano również świątynie, które chroniły wiernych przed infekcjami.

2. OLEJEK ETERYCZNY RÓŻANY – Prawdziwy olejek eteryczny otrzymuje się wyłącznie przez destylację z parą wodną kwiatów róży. Najlepszy jakościowo olejek otrzymuje się z odmiany damascena uprawianej w Bułgarii w słynnej Dolinie Róż. Ta sama róża uprawiana jest również w Turcji, Maroko, Egipcie, Gruzji, Chinach i Indiach, ale warunki glebowe i klimatyczne powodują, że żaden z tych olejków nie jest tak ceniony jak bułgarski.
   
   Zapach olejku różanego uznawany jest za wzorzec zapachu kwiatowego o niezwykle skomplikowanym bukiecie. Jest to również jeden z najcenniejszych olejków eterycznych w aromaterapii i kosmetyce, stosowany już w czasach starożytnych. Olejek eteryczny różany, podobnie jak jaśminowy i neroli, należą do najdroższych – 1 kg tego olejku to koszt ok. 70 000 zł. Wynika to głównie z jego małej wydajności. Aby otrzymać ok. 0,3 – 0,5 kg olejku, potrzeba aż 1 tony kwiatów, które zbiera się ręcznie, a okres kwitnienia trwa tylko około 2 tygodni. Ze względu na wysoką cenę, olejek eteryczny różany często bywa rozcieńczany (np. glikolem propylenowym) i fałszowany przy pomocy syntetycznych składników oraz innych, tańszych olejków np. z olejkiem geraniowym lub z drzewa różanego.
   
   Inhalacja czy wcieranie w skronie łagodzi bóle głowy, poprawia jakość snu, łagodzi stres, napięcia nerwowe i wzmaga koncentracje. Kompresy czy ciepła kąpiel z dodatkiem olejku eterycznego różanego usuwa bóle kobiece. W zabiegach na skórę stosuje się go na rany, poparzenia, podrażnienia, przeciw starzeniu i przesuszeniu.

Ciekawostka: Podobno Kleopatra przyjmowała swoich kochanków na dywanach usypanych płatkami róż, a poduszki również kazała wypełniać tymi płatkami, aby mieć głębsze i wyraźniejsze sny. Hipokrates (460 – 380 p.n.e.), ojciec medycyny używał specjalnie sprowadzanego z Doliny Róż dla niego olejku różanego na leczenie różnych schorzeń, głównie ginekologicznych.

3. OLEJEK ETERYCZNY YLANGOWY (Ylang-Ylang/ ilangowy) - Otrzymuje się go z kwiatów drzewa kanangowego (jagodlinu wonnego) pochodzącego z Filipin, rosnącego dziko i uprawianego w Azji Południowo-Wschodniej.
   Dzięki unikalnemu kwiatowo-orientalnemu zapachowi, Ylang-Ylang używany jest w składnikach perfum najwyższej jakości. Określany jest również mianem „zniewalającego” i „przełamującego wszelkie opory”. W krajach tropikalnych stosowany jest jako środek uspakajający i obniżający ciśnienie krwi.

W zabiegach inhalacyjnych łagodzi stany lękowe, depresje, opory psychiczne (również na tle seksualnym), poprawia nastrój.
W zabiegach na skórę sprawdza się na podrażnienia po ukąszeniu owadów czy łysienie. Ze względu na silne oddziaływanie na psychikę nie stosować u dzieci.

Ciekawostka: Nazwa Ylang-Ylang pochodzi z języka filipińskiego (tagajskiego) i dosłownie oznacza „kwiat kwiatów” lub „kwiat wszystkich kwiatów”. Uważany za naturalny afrodyzjak. W Indonezji wieńcami z kwiatów Ylang-Ylang ozdabia się wezgłowia łóżek nowożeńców. 

4. OLEJEK ETERYCZNY BERGAMOTOWY – Pochodzi z krajów śródziemnomorskich, głównie z południowych Włoch i Sycylii. Pozyskuje się go poprze wyciskanie skórek metodą „pelatrice”, którą stosuje się w przypadku owoców cytrusowych, z których nie otrzymuje się soku. Bergamotę uprawia się wyłącznie jako źródło olejku eterycznego. Owoce są praktycznie niejadalne. 
   
   Zabiegi inhalacyjne z użyciem tego olejku usuwają napięcia nerwowe, apatię, depresję. W zabiegach na ciało stosuje się go w przypadku chorób skórnych (liszaje, opryszczki, wrzody), działa antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo, niweluje przykry zapach z ust i ciała (rozkłada bakterie).

Ciekawostka: Olejek eteryczny z bergamoty stosuje się do naturalnego aromatyzowania herbaty Earl Grey. Jak to zwykle bywa w historii, o odkryciu herbaty Earl Grey w zasadzie zadecydował przypadek. W XIX wieku, ówczesny premier i książę Wielkiej Brytanii – Charles Grey, otrzymawszy transport czarnej herbaty z Chin, poczuł niezwykły i niespotykany dotąd wcześniej aromat. Okazało się, że worki z herbatą były składowane obok transportu bergamotki i przesiąkły jej aromatem.

Olejek bergamotowy działa antybakteryjnie. W odpowiednim rozcieńczeniu jest naturalnym dezodorantem oraz usuwa przykry zapach z ust – co mogło również świadczyć w XIX wieku o popularności herbaty Earl Grey :) Ze względu na silne oddziaływanie na psychikę, nie należy stosować u dzieci.

5. OLEJEK ETERYCZNY Z DRZEWA HERBACIANEGO – otrzymywany poprzez destylację z parą wodną liści i gałązek drzew rosnących na terenach Australii. Posiada bardzo specyficzny, ostry, ziołowo-ziemisty i lekko piekący zapach. Dzięki antybakteryjnym właściwością stosuje się go na wszelkiego rodzaju infekcje skórne (trądzik, kurzajki, poparzenia, brodawki, opryszczki), a także w łagodzeniu przeziębiania i grypy oraz nerwowości, histerii czy szoku.

Ciekawostka: Swoją nazwę drzewo herbaciane czyli tea tree otrzymało w 1770 roku od podróżnika i kapitana Jamesa Cooka, który dopłynąwszy do Australii, zauważył, że Aborygeni piją napar z liści tego drzewa. Zaobserwował podobieństwo w wyglądzie i właściwościach do liści herbaty, które z kolei parzyli i pili Anglicy. To podobieństwo zdecydowało o nazwie, ale tak naprawdę to wszystko, co drzewo herbaciane ma wspólnego z prawdziwą herbatą :)

NIEKOŃCZĄCA SIĘ LISTA WŁAŚCIWOŚCI

Wyżej wymienione olejki eteryczne są podstawą w aromaterapii, a także składnikami powszechnie stosowanymi w perfumach, kosmetykach, artykułach chemii gospodarczej, w żywności (aromaty spożywcze) oraz lekach (syropy, maści, płyny np. Amol).
W obrocie handlowym istnieje ponad 200 rodzajów olejków eterycznych, natomiast perfumiarze używają na ogół zaledwie kilkuset rodzajów, a do aromaterapii stosuje się już zaledwie kilkadziesiąt. Każdy z nich jest wyjątkowy, ma swoje unikalne właściwości i w zasadzie można pisać o nich bez końca.

Stety i niestety, w związku z rozwijaniem się popularności aromaterapii, olejków eterycznych i ogólnie produktów naturalnych, wielu producentów i sprzedawców olejków eterycznych i produktów opisanych mianem „naturalny”, dopuszcza się nieuczciwych praktyk, celem w zasadzie jedynie większego zarobku. Olejki eteryczne często bywają fałszowane syntetycznymi substancjami zapachowymi lub rozcieńczane np. glikolem dwupropylenowym. Takie produkty wciąż sprzedawane są pod nazwą „olejki eteryczne” lub „z olejkami eterycznymi” ale w żadnym wypadku nie powinny być stosowane w aromaterapii, a szczególnie w zabiegach na skórę, bo nie tylko nie są zgodne z normą ISO, ale przede wszystkim zawierają pozostałości po rozpuszczalnikach petrochemicznych, których aromaterapia nie dopuszcza.

Warto również pamiętać, że nie ze wszystkich roślin można w sposób opłacalny i ekonomiczny pozyskać olejki eteryczne. Do takich roślin należą np. bez, tuberoza, fiołek, jaśmin, konwalia czy mchy. Oznacza to, że takie zapachy w produktach końcowych będą kompozycjami syntetycznymi, a nie naturalnymi. Syntetyczne zapachy to oczywiście nic złego. Producenci powinni uczciwie opisywać skład swoich produktów a przy olejkach eterycznych dokładnie określać jego tożsamość poprzez podanie dokładnej nazwy i pochodzenia. Niestety nie jest to normą. Dlatego nam, konsumentom i użytkownikom końcowym, pozostaje edukacja, aby świadomie wybierać produkty i nie dać się nieuczciwym praktykom sprzedażowym i chwytliwym, pustym hasłom marketingowym. Nie wszystko naturalne, co z napisem naturalne.

-------
Żródła: "Podstawy Perfumerii", "Najlepsze olejki eteryczne, moja aromaterapia", "Aromaterapia dla każdego" - dr Iwona Konopacka Brud, dr Władysław S.Brud